Ayçiçeği, Günebakan

AYÇİÇEĞİ

Gündöndü, Günebakan

HEÜANTHUS ANNUUS L Gomposîtae

Tıbbi Nitelikleri: Ateş ve kolesterol düşürücü.

Kullanıldığı Yerler: Damar sertliği, ateş, akciğer şişmeleri, kolesterol, yüksek tansiyon, sinir bozukluğu. Yağında yüksek oranda bulunan lesitin nedeniyle karaciğer, safra kesesi ve sinir sistemi metabolizması için büyük değer taşımaktadır. Ayçiçeği yağı balgam söktürücü olduğundan bronşit, öksürük, nezle ve ses kısıklığında kullanılır. Ayçiçeği yağı felç ve kalp hastalığı tedavisinde iyi bir yardımcıdır. Ayrıca şeker hastalarına da önerilmektedir.

Yağı hafif peklik giderici ve güçlü bir idrar söktürücüdür. Çocuklarda sağlıklı ve sağlam dişlerin çıkmasına yardımcı olduğu ileri sürülmektedir. Deri bakımında ve masaj yağı olarak da yararlanılmaktadır. 1 yemek kaşığı ayçiçeği yağının 15-20 dakika yutulmadan, düzenli olarak ağızda emilmesi, çalkalanması, dişlerin arasından basınçla geçirilmesi şeklinde yapılan kür, ağız epitel dokusu üzerinden kan dolaşımını uyararak vücudun boşaltımının güçlenmesini sağlamakta ve vücudu toksinlerden temizlemektedir. Yapılan araştırmalar bu kürün insanların %80′i üzerinde olumlu etki yaptığını göstermektedir.

Yağ kürü kronik kan hastalıkları, akciğer, karaciğer ve mide fonksiyon bozuklukları, sinir zayıflığı, damar sertliği, böbrek hastalıkları, egzama, diş ağrısı, diş taşı, diş etleri iltihapları, eklem şikâyetleri, sistit, kansızlık, romatizma, solunum organları hastalıkları, tromboz, uykusuzluk, yorgunluk ve bazı iltihaplı hastalıklarda önerilmektedir. Ayrıca yağ kürünün hastalıklara karşı direnci artırdığı ileri sürülmektedir.

Kürün Uygulaması: İlki sabah aç karnına dişleri yıkamadan, ikincisi öğle yemeğinden sonra, üçüncüsü yatmadan önce olmak üzere günde 3 kere 1 yemek kaşığı yağ ağza alınır, 20 dk süreyle tazyikle dişlerin arasından geçirilir, emilir, çalkalanır, tükürülür.

Ağız sıcak suyla çalkalanır. Yağ kesinlikle yutulmamalıdır. Yağ kürü 3, 6, 12 ay veya daha uzun süre yapılmalıdır. Yağ kürü yapılırken ağızdaki tüm çıkabilen köprü veya takma dişlerin çıkarılması gerekir.

Ayçiçeği yağı yerine susam yağı, zeytinyağı veya badem yağı gibi kaliteli bir çiçek yağı kullanılabilir.

Dikkat: Yağ kürüne başladıktan kısa bir süre sonra şikâyetleriniz artabilir, ancak bu yağ kürünün olumlu etki yapmaya başladığını gösterir.

Ayçiçeği tohumu yemek saç ve tırnaklar için faydalıdır.

Botanik Özellikleri: Bileşikgiller (Compositae) ailesinin en büyük çiçekli bitkisidir. Boyu 3-4 m’ye, gövdesi bilek kalınlığına ulaşabilen bir yıllık bitkidir. Güçlü gövdesinin içi özlüdür. Üçgenimsi olan yapraklarının uçları sivri, üzerleri kaba kıllarla örtülü ve saplıdır.

Çiçeklerin çapı 40 cm’e kadar ulaşabilir. Çiçeğin ortasında boru biçimli yüzlerce çiçek sıralanmıştır. Kenarda 10 cm’e ulaşabilen parlak, sarı, dil biçimli çiçek yaprakları vardır. Haziran sonundan eylüle kadar çiçek açar.

Nelerinden Yararlanılır: Çiçek yapraklarından, meyvesinden ve tohumundan.

Toplanması ve Saklanması: Çiçek yaprakları, tarımı yapılan çiçeklerden toplanır. İnce serilerek gölge, havadar yerlerde süratle kurutulur. Yağı ayçiçeği yağı fabrikalarında tohumundan preslenir.

Kokusu ve Tadı: Meyvesinin kokusu zayıf ve tadı yağımsıdır.

Yan Etkileri: Ayçiçeği yapraklarının bilinen herhangi bir yan etkisi yoktur. Toplayanlarda alerji yapabilir.

Kullanma Biçimleri: İçten ve dıştan uygulanır.

Bitkiden Yararlanma Yöntemleri: Çayından, tentüründen, yağından yararlanılabilir.

Tentür: Birçok biçimde hazırlanır. 100 g kıyılmış taze çiçek yaprağı 70°’lik 1 litre alkolde 20 gün dinlendirilir, preslenerek süzülür. Çiçeğe yakın olan sap da kıyılarak karıştırılabilir. Tenrüründen, sıtma hastalığı tedavisinde de yararlanılmaktadır ancak bu amaç için bir doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Üşütme nedenli hastalıklarda tentür yarı yarıya ıhlamur ile karıştırılabilir.

Tentür doktora danışmadan kullanılmamalıdır.

Yağ: Soyulmuş ayçiçeği tohumundan soğuk preslemeyle (40-45°C arasında) %47 yağ elde edilir. İçinde %12 doymuş yağ asidi, %23 doymamış yağ asidi, %65 çok kere doymamış yağ asidi ve yüksek oranda lesitin vardır.

Yağın doğal rengi açık sarıdan koyu sarıya kadar değişir. Tadı fındığa benzer. Linoleik asit oranı az olduğundan ışık geçirmeyen koyu şişelerde saklanmalıdır. Serin ve karanlık yerlerde içindeki E vitamini değerim kaybetmeden uzun süre saklanabilir.

İçindeki Bazı Maddeler: Çiçek yapraklarında antokyan glikozit, betain, kolin, flavon glikozit, ksantofil. Tohumunda yüksek oranda doymamış yağlar ve yağın içinde albümin, karotenoid, lesitin, E vitamini.

REÇETELER

Amfizem (Das Beste):

Ayçiçeği bitki 100 g

Alkol 60°’lik 200 mi

Karışım bir şişeye konur, 4 saat güneşte dinlendirilip süzülür. Hava geçirmeyen bir kapta karanlıkta 8 gün daha dinlendirilir ve içine 1 litre kaliteli beyaz şarap karıştırılır. 2 yemek kaşığı sabah aç karnına olmak üzere, günde 4 yemek kaşığı içilir.

Ateş Düşürücü (Das Beste):

Ayçiçeği kuru yaprak 5 g

Alkol 50-60° 50 mi

Karışım 10 gün alkolde dinlendirilip süzülür. Hava geçirmeyen koyu renkli bir şişeye doldurulur. 1 su bardağı suya 20 damla damlatılarak içilir. Gerekirse 3 saat sonra tekrar içilebilir.

Grip, Şiddetli Nezle, Sistit:

Ayçiçeği kuru çiçek yaprağı 50 g

5 g kuru çiçek yaprağına 150 mi kaynar su eklenir, 10 dk demlenip süzülür. Günde 2-3 çay fincanı sıcak olarak yudum yudum içilir. Balla tatlandırılabilir.

Kramp Çözücü, Yatıştırıcı:

Ayçiçeği tohum 50 g

20 g tohum tavada hafifçe kavrulur, toz durumuna getirilir ve ı litre suda 5 dk kaynatılır, soğumaya bırakılır ve süzülür. Günde 2 çay fincanı içilir.

Masaj Yağı (Bel Ağrısı, Kas Krampları, Lumbago):

Ayçiçeği yağı 100 mi

Aspiryağı 50 mi

Zeytinyağı 50 mi

Birkaç damla eterli yağ (gül, papatya veya lavanta). Karışım bir kaba konarak mikserle çok iyi çırpılır ve koyu renkli bir şişeye konur. Ağrıyan yer her gün birkaç kere masajlanabilir. Ağrı uzun süre devam ederse bir doktora gidilmelidir.

Kısa Açıklamalar:

• Damar sertliğine karşı ve önleyici olarak mutfakta ayçiçeği yağı kullanılması önerilmektedir.

• Yüksek tansiyonu düşürmek amacıyla yapılan diyetlerde ayçiçeği yağı kullanılması önerilmektedir.

• Yapraklar ve gövde hayvan yemi olarak kullanılır.

• Yatmadan önce yağma birkaç damla eterli yağ katılarak yapılan ayak masajı, yorgun ve terleyen ayakları rahatlatır.

Ayçiçeğinin Tarihçesi ve Anavatanı

Linne’nin koyduğu Helianthus adı Yunanca helios (güneş) ve anthos (çiçek) sözcükleri kökenlidir. Annuus bitkinin bir yıllık olduğunu göstermektedir. Anavatanı Amerika kıtasının tropik bölgesidir. Ülkemizde geniş çapta tarımı yapılır.

Amerika kıtasının keşfinden yüzyıllar önce Amerika’nın yerli halkı ayçiçeğinin tarımını yapıyor, tohumundan çıkardığı yağı kozmetik ve gıda maddesi olarak kullanıyordu. Yapılan araştırmalar ayçiçeğinin Amerika’nın kuzeyinde günümüzden yaklaşık 5000 yıl önce tanındığını göstermektedir.

Bitkiyi Avrupa’ya 1569 yılında İspanyollar getirmiştir. Ayçiçeği 19. yüzyıla kadar bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilmiştir. Çin’de yaklaşık 200-300 yıl önce ilaç olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kökünden, sapından, gövdesinin içindeki özden, çiçeğinden, çiçek tabanından ve yapraklarından yararlanılmaya başlanmıştır. Kulak çınlamaları, yüksek tansiyon, kanlı idrar ve ödem için kullanılır.