Hippokrates ayvanın meyvesinin en yararlı ve sağlıklı meyve olduğunu yazmaktadır. Plinius pişirilmiş ayvanın göz iltihaplarında göze sürülmesini önermektedir. Dioskorides meyvenin mideye iyi geldiğini yazmaktadır. Ayrıca ayva şarabından da bahseder. Ayva hoşafı boğaz, mide ve karaciğer hastalıklarında çok iyi bir gıda maddesidir.
Tıbbi Nitelikleri: Büzücü, yumuşatıcı, peklik verici, iltihap önleyici.
İltihabı önleme ve temizleme niteliği içindeki sümüksü maddeden ve pektinden kaynaklanmaktadır, İçindeki tanen ise ishalde ve yaraların tedavisinde etkili olmaktadır.
Kullanıldığı Yerler: Anjin, hemoroitler, kolik, aft, beyaz akıntı, çatlaklar, deri kırışıklıkları, soğuk ısırığı, yanıklar. Botanik: 8 m’ye kadar uzayan ayva, elma ile yakın akrabadır. Yapraklar düz kenarlı, elips biçimlidir ve altları keçe gibi kıllarla örtülüdür. Çiçekler çoğunlukla kırmızımtırak beyazdır.
Çiçekler yapraklar çıktıktan sonra mayıs ve haziran aylarında açarlar. Eylül, ekim aylarında olgunlaşan meyveler altın sarısı renklidir. Üzerleri ince, yumuşak keçemsi kıllarla örtülüdür.
Nelerinden Yararlanılır: Meyvesinden, meyve çekirdeklerinden, yapraklarından yararlanılır.
Toplanması ve Saklanması: İklime bağlı olarak eylül ve ekimde iyice olgunlaştıktan sonra toplanır. Serin, kuru yerlerde birbirine değmeyecek ve ezilmeyecek biçimde saklanır.
Yapraklar mayıstan eylüle dek toplanır, ince serilerek gölge ve havadar yerlerde kurutulur. Her yıl yenilenir. Hava geçirmeyen kaplarda saklanır. Çekirdekler meyveler kullanıldıkça toplanıp saklanır.
Kokusu ve Tadı: Meyvenin kendine has bir kokusu ve hafif büzücü bir tadı vardır.
Kullanma Biçimleri: İçten ve dıştan uygulanır.
İlaç Olarak Hazırlama Biçimleri: Sirke, şarap, tentür, su, ayva jelatini, banyo.
Meyvesindeki şeker oranı düşük olduğundan, olgun meyveden taze preslenmiş meyve suyu şekerli suyla inceltilip mayalanarak sirkesi yapılır. Ayva şarabı: Çok küçük parçalara bölünen 100 gr meyve, 1 litre şarapla karıştırılır, 10-15 gün dinlendirilip süzülür.
Tentür: Taze meyveden preslenen su, aynı ölçüde 70°’lik alkolle karıştırılır.
Demirli tentürü (Tinctura Ferri Cydoniata) eczanelerden alınabilir.
Ayva jelatini: (Mucilago Seminum Cydoniorum) 10 g soyulmuş kuru veya taze çekirdek 100 mi suda 12 saat demlenir.
İçindeki Bazı Maddeler: Amigdalin, tanen, yağ, pektin, sümüksü madde, fosforik asit, C vitamini.
REÇETELER
Aft, Ağız Yarası:
Ayva çekirdek 100 g
100 g çekirdek soyulur, 500 mi suda 20 dk kaynatılıp süzülür. Ağız günde birçok kere kısa süreyle çalkalanır. Boğaz, Bademcik, Gırtlak İltihabı, Gastrit, Ses Kısıklığı, Öksürük 1 (Dinand): Ayva çekirdek 25 g
10 g çekirdek 250 mi suda 10-15 dk kaynatılıp süzülür. Gün boyunca aralıklarla 1 yemek kaşığı içilir.
Boğaz, Bademcik, Gırtlak İltihabı, Gastrit, Ses Kısıklığı, Öksürük 2:
Ayva çekirdeği jelatin ıoo mi
100 mi jelatin en çok 100 mi suyla karıştırılarak günde birçok kere gargara yapılır.
Cilt Bakımı (Cilt Canlandırıcı):
Bal süzme 25 mi
Ayva suyu 25 mi
Karışım çok iyi karıştırılır. Yüze sürülür, 20-30 dk bırakılır. Ilık suyla çok iyi yıkanır.
Dudaklarda, Ellerde, Göğüs Uçlarında Çatlaklar: Ayva çekirdek 100 g
100 g çekirdek soyulur, 100 mi soğuk suda 12 saat demlenip süzülür. Genellikle günlük ihtiyaçakşamdan suya konur. Çatlak olan yere sürülür.
Göz İltihabı, Göğüs Ucu Çatlak ve İltihapları, Deri Çatlakları:
Ayva jelatini 100 mi
Jelatine batırılan bir tülbent hasta yerin üzerine konur veya bir fırçayla sürülür.
Hemoroit:
Ayva çekirdek 100 g
100 g çekirdek soyulur, 50 mi sütte 15 dk kaynatılır. Torbaya doldurulur, hemoroite konur.
İdrar Yolları İltihapları (Böbrek, İdrar Torbası) (Flamm Kroeber):
Ardıç üzüm 30 g
Kuşburnu 30 g
Ayva çekirdek 40 g
2 çay kaşığı karışım 250 mi suda 5-10 dk kaynatılıp süzülür. Günde 1-2 çay fincanı içilir.
Kırışıklıklar:
Ayva çekirdek 50 g
50 g çekirdek soyulur, iyice ezilir, 5 mi su karıştırılır. Yüze sürülür. 20-30 dk bırakılır. ılık suyla yıkanır.
Öksürük, Ses Kısıklığı (Dinand): Hatmi şurup 35 mi
Ayva çekirdeği jelatin 65 mi
Karışım gün boyunca aralıklarla 1 yemek kaşığı içilir.
Yanıklar 1:
Ayva çekirdek 50 g
10 g çekirdek soyulur, 200 mi suda 15 dk kaynatılır, eşit ölçüde zeytinyağıyla karıştırılır. Zeytinyağı karıştırılmadan da kullanılabilir. Yanığa günde 2 kere sürülür.
Yanıklar 2:
Ayva çekirdeği jelatin 100 mi
Sızı azalıp yanık iyileşinceye kadar günde 2-4 kere sürülür.
Kısa Açıklamalar:
• Ayva kansızlığa karşı iyi bir güçlendiricidir.
• Jelatini porselen yapıştırmakta kullanılabilir.
• Meyve suyu soğuk algınlığında ve öksürükte hastalığın iyileşmesine yardımcıdır.
• Meyvenin üzerindeki ince yumuşak tüyler hafif kanayan yaraya konduğunda kanama kesilir.
Yan Etkileri: Önerilen ölçülerde kullanıldığı sürece herhangi bir yan etkisi yoktur. Hamilelik döneminde çayının içilmemesi yerinde olur. Çiçektozları saman nezlesi yapabilir. 5 yaşından küçük çocuklara kesinlikle verilmemelidir.
Artemisia türlerinin çiçektozuna (özellikle ayvadana) alerjisi olanlarda anason, biber, dereotu, hardal, havuç, karabiber, kereviz, kimyon, maydanoz ve papatya, alerjinin ortaya çıkmasına veya şiddetlenmesine neden olabilir.
Kullanma Biçimleri: İçten ve dıştan uygulanır.
Bitkiden Yararlanma Yöntemleri: Çayından, tentürün dervşarabından ve banyosundan yararlanılır.
Tentür: Kökünden preslenerek elde edilen suyuna 90°’lik alkol karıştırılır. Günde 5-10 damla içilir.
Toz: Kurumuş kökler veya çiçekli dallar öğütülerek elde edilir. Sıcak suya veya süte 1 kahve kaşığı karıştırılarak içilir.
Şarap: 50-60 g kuru bitki veya toz 1 litre kaliteli beyaz şarapta en az 30 gün ara sıra çalkalanarak dinlendirilir. Hemen veya içileceği zaman süzülebilir. Hava geçirmeyen şişelerde ışık görmeyecek biçimde, serin bir yerde saklanır.
İçindeki Bazı Maddeler: İçerisinde sineol bulunan eterli yağ (çok yüksek ölçüde alındığında zehirlenme yapar), acı maddeler, reçine, tanen, inülin, sümüksü madde. Yapraklarda A, Bı, B2, C vitaminleri.
REÇETELER
Ağız Kokusu(Mide, Bağırsak Bozukluğu Nedenli):
Ayvadana çiçekli dal 50 g
2 fincan çayı güne bölünerek 2 saatte bir içilir. Reçete kötü kokulu ishallerde de uygulanır.
Ateş Düşürücü:
Ayvadana çiçekli bitki 50 g
1 çay kaşığı kıyılmış çiçekli bitkiye 150 mi sıcak su eklenir, 3 dk demlenip süzülür, l çay fincanı çay içilir. Ateşin tekrar yükselmemesi için 2 saate bir l tatlı kaşığı içilmeye devam edilir. Çocuklara çay 1 g bitkiden hazırlanır ve 2 saatte bir 1 çay kaşığı verilir.
Cilt Hastalıkları (Kan Dolaşımı Bozukluğundan Kaynaklanan Çıbanlar):
Ayvadana çiçekli dal 50 g
1 çay kaşığı kıyılmış çiçekli dala 150 mi sıcak su eklenir, 3-4 dk demlenip süzülür. Çıbanlar kuruyuncaya kadar çayla pansuman yapılır.
Geciken, Çok Az Gelen, Kısa Süren Menstrüasyon 1:
Ayvadana çiçekli dal 50 g
2 çay kaşığı kıyılmış kuru çiçekli dala 150 mi sıcak su eklenir. 2-3 dk demlenip süzülür.
Menstrüasyondan 1 hafta önce başlanarak günde 2 çay fincanı içilir.
Geciken, Çok Az Gelen, Kısa Süren Menstrüasyon 2:
Ayvadana çiçekli bitki 100 g
100 g çiçekli bitki 4 litre suda 10-15 dk kaynatılıp süzülür. Dayanılabilinecek sıcaklıkta 10-20 dk içerisinde oturulur. Oran değiştirilmemek koşuluyla istenildiği kadar banyo suyu hazırlanabilir.
Mide Bulantısı 1:
Ayvadana bitki 50 g
3 g bitkiye 2 çay fincanı sıcak su eklenir, 2-3 dk demlenip süzülür. 2 saatte bir 1 tatlı kaşığı içilir.
Mide Bulantısı 2:
Ayvadana tentür 50 mi
1-2 damla suyla karıştırılarak 2 saatte bir içilir.
Romatizma, Gut Hastalığı:
Ayvadana çiçekli dal 150 g
150 g bitkiye 2 litre kaynar su eklenir, 10 dk demlenip süzülür, banyo suyuna karıştırılır. 8-20 dk yarım veya tam banyo yapılır.
Safra Kesesi İltihabı:
Ayvadana çiçekli dal 50 g
2 g kıyılmış çiçekli dala 150 mi kaynar su eklenir, 3 dk demlenip süzülür. Öğle, akşam yemeklerinden önce 1 çay fincanı çayı içilir. Bu reçete hastalığın tedavisine yardımcı olabilir.
Kısa Açıklamalar:
• Ayvadana Çin’de anne karnında ters duran çocuğun dönmesini sağlamak için kullanılmaktadır.
• Bitki tedavi maddesi olarak yerini daha güçlü olan Pelin otuna bırakmaktadır.
• Kramp giderici olarak kedi otu, ayı gülü, pelin otu çayları karıştırılarak içilebilir.
• Ahırları böceklerden temizlemek için kuru ayvadana yakılır ve ahır 1 saat kapalı bırakılır.
AYVANIN ANAVATANI
CYDONİA OBLONGA MILL
Rosaceae Cydonia Vulgaris Pers., Pyrus Cydonia.
Girit’te yetiştirilen ayva Yunanistan’a adadaki Cydon kentinden geldiği için Cydonia adını almıştır. Ayva sözcüğünün kökeni hakkında pek fazla bir şey bilinmemektedir. Ayva sözcüğü Batı Türklerinin geliştirdiği bir sözcüktür.
Anadolu’daki ayva ve hayva adları da aynı kökenlidir. Anadolu’da 13. yüzyılda yapılmış olan Ibn Baytar tercümesinde de ayva adı kullanılmıştır. Yalnız Kıpçak Türkleri ayvaya kurt diyorlardı. Kaşgarlı Mahmut ise kürtün ayva değil, kayın ağacı olduğunu yazmıştır.
Anavatanı İran, Kafkasların güney etekleri ve Ön Asya’dır. Ayvanın günümüzde tanıdığımız biçimiyle MÖ 2000 yılından beri tanındığı bilinmektedir. Yunanlıların bitkiyi MÖ 7. yüzyıldan beri tanıdığını Solon’un yazılarından bilmekteyiz. MÖ 5-6. yüzyıllarda çekirdeklerinden elde edilen sümüksü madde ve ishali önleme özelliği de bilinmekteydi.
0 yorum:
Yorum Gönder